29 апрель: Берлин биналарында беренче Кызыл Байрак

1945 елның 29 апрелендә Кызыл Армия гаскәрләре Рейхстаг бинасына таба үтеп керә, әмма уңышсызлыкка дучар була. Ләкин безнең сугышчылар бирешмиләр. Бу көнне башка күп кенә әһәмиятле объектлар яулап алына, ә Рейхстагны алуга берничә көн генә кала.

3-нче удар армия гаскәрләре Рейхстагка беренче штурм ясыйлар. 79нчы укчылар корпусының беренче эшелонында 150нче һәм 171нче укчылар дивизияләре һөҗүм итә. Аларга ярдәм итү өчен 9-нчы танк корпусының иң сугышчан танк бригадасы, ИСУ-152 полкы һәм 16 танкны саклап калган 85-нче танк полкы бүлеп бирелә.

Уникенче яртыдан икенче яртыга кадәр 171-нче укчы дивизиянең 380-нче укчы полкы артиллерия-миномет уты яклавы астында Мольтке күперен яулап ала, Мольтке күпереннән көньяк-көнчыгыштарак йортны яулап ала һәм ныгый. Туктамыйча, ике дивизиянең өлешләре Рейхстагка ташлана. Әмма бу көнне бинаны басып алырга яки Рейхстагта ныклап урнашырга өлгермиләр.

23.00 сәгатьтә, артиллерияне җыеп, ике дивизиянең өлешләре Рейхстагка икенче штурм ясыйлар. Штурм өчен киртәләрнең берсе Рейхстаг каршында торган Кроль-операдан дошман уты була. Ләкин, 29 апрельдә штурм уңышсыз булуга карамастан, 150 һәм 171 нче укчы дивизияләр өлешләре тарафыннан «Гиммлер йорты» (МИД бинасы) басып алына.

266-нчы укчы дивизиянең 1008-нче укчы полкы Ратушага һөҗүм итә. Капитан Н.В. Бобылев батальоны Ратуша янына үтү һәм майор М.А. Алексеев батальоны белән берлектә аны кулга төшерү бурычын билгели.  Танклар, үзйөрешле артиллерия ярдәме белән һөҗүм иткән сугышчыларыбызны шундый ут шквалы каршы ала. Беренче булып бирегә лейтенант К.Маденов взводы бәреп керә. Батыр лейтенант белән бергә сугышчылар Н.П. Кондрашев, К.Е. Крютченко, И.Ф. Кашпуровский һәм башкалар кыю эш итәләр.  1008 нче укчы полкның 1 нче батальоны комсоргы кече лейтенант К.Г. Громов Ратуша түбәсенә менә.  Күпергә фашист флагын төшереп, Константин Громов Ратуша өстендә безнең Кызыл байрагыбызны күтәрә.

Кызыклы момент – полициянең идарә штурмы алдыннан командирлар, политработниклар һәм агитаторлар солдатларга бу «учреждение»нең стеналары артында нәрсә яшеренгәнлеге турында сөйләгәндә аларның кәефләре ничек үзгәрүе күренә: кешеләрнең йөрәкләре ярсып, фашистларга нәфрәт һәм бернигә дә карамыйча аларны җиңүгә корылган ялкынлы теләк белән тула.  Шуңа күрә 28 апрельдә полиция президиумына һөҗүм вакытында һәм аннан соңгы төндә кызыл армиячеләр һәм офицерлар гаять зур куркусызлык күрсәтәләр, шуңа күрә чын батырлыкларны монда ялгызлар гына түгел, ә бөтен подразделениеләр дә башкара.

Штурм төркемнәре бер тәүлектән артык төрмә биналарында  сугышалар. Бу вакыт эчендә 1200 гитлерчы үтерелә, 650 кеше әсирлеккә алына һәм 29 апрельдә 15 сәгатькә безнең частьләр полиция президиумын тулысынча үзләштерә, авыр сугышларда аның ике меңлек гарнизонын тар-мар итә. Төп подъезд өстендә кызыл байракны гвардия майоры А. Елсаков батальонының штурм группасы сугышчылары күтәрә.

Нәтиҗәдә, бу көнне кызыл армиячеләр Мольтке күперен алалар, Шпрее аша чыгалар, дошманның барлык контратакаларын кире кагалар, Эчке эшләр министрлыгы бинасында ныклап урнашалар һәм Рейхстагны штурмлау өчен башлангыч чиккә чыгалар. 

Мәгълүмат чыганагы: https://historyrussia.org/sobytiya/proekt-shagi-k-pobede-khronika-poslednikh-dnej-vojny-29-aprelya-1945-goda.html